ΒΙΒΛΙΟ…ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ της Μαρίας Μεταξά

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΟΓΟΝΙΑ

ΜΙΑ ΣΥΝ-ΖΗΤΗΣΗ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΝΑΝΟΠΟΥΛΟΣ – ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ

Εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

«Μπαμπινιώτης: Θα ήθελα να ξεκινήσω τη συζήτησή μας λέγοντας ότι εμένα, ως απλό σκεπτόμενο άνθρωπο, με συνεπαίρνει η έννοια του σύμπαντος, η έννοια του κόσμου, όλο αυτό το τεράστιο σύστημα. Για μας αυτά θεωρούνται πολύ δύσκολα θέματα. Τότε πια μπαίνουμε σ΄ έναν μηχανισμό που είναι κοινός σε όλους: στη γλώσσα.

Νανόπουλος: Όλοι οι επιστήμονες, θα έλεγα, αλλά και ειδικά αυτοί που προσπαθούν με κάποιο τρόπο να περάσουν αυτή τη γνώση, προβληματίζονται ως προς την έκφραση».

Τί γίνεται όταν συναντιέται ένας Καθηγητής της Γλωσσολογίας και δη ο Καθηγητής της Γλωσσολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Γ. Μπαμπινιώτης, με τον επίσης Καθηγητή Φυσικής του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Texas A&M στην έδρα Mitchell-Heep της Φυσικής Υψηλών Ενεργειών, Δ. Νανόπουλος;

Γίνεται μια συν-ζήτηση κι ένας διάλογος σε επιστημονικά πεδία με λόγο καθαρό, διαυγέστατο, «προσηνή», καταληπτό από το μέσο νου που προτίθεται να αγοράσει το παρόν βιβλίο. Ακολουθεί ένας διάλογος σε ακέραιο ύφος, ένας διάλογος που διεξάγεται με διόλου ανταγωνιστικό τρόπο μεταξύ των δυο αδιαμφισβήτητων τιτάνων πάνω στα γνωστικά τους αντικείμενα, που άλλωστε στον τομέα τους ο καθένας έχει κατακτήσει το συνεχές (continuum) της Γνώσης. Αυτό άλλωστε επεξεργάζονται στη συν-ζήτηση οι δυο Επιστήμονες. «Πώς το συνεχές της Γνώσης δικαιώνει μια από κοινού επιστημονική στάση και των δυο, ενάντια στον κατακερματισμό της γνώσης».

Τα θέματα που πραγματεύονται αφορούν στη φυσική πραγματικότητα, στην νόηση και στη γλώσσα. Στην έννοια της οικονομίας στη φύση και στη γλώσσα.

Στην έννοια της ενέργειας στον κόσμο και στη γλώσσα. Στη γλώσσα και στη σκέψη.

Αφορούν στην Κοσμογονία και στη Γλωσσογονία. Όταν ο Wittgenstein συναντά τον Heisenberg. Όταν υπάρχουν επιλογές ανάμεσα στην Ελευθερία της έκφρασης και στην Ελευθερία της βούλησης.

Αν θα πρέπει να θεοποιείται ο Ηλεκτρονικός Υπολογιστής και τι είναι επιτέλους αυτό το Κβαντικό κομπιούτερ και η κβαντική φυσική;

Σχετικότητα και απόλυτο. Κουλτούρα-Επιστήμη-Τεχνολογία.

Στρουκτουραλισμός στη γλώσσα και Αναγωγή στη Φυσική. Φυσική-Χημεία-Βιολογία και ενότητα των φυσικών επιστημών. Αυτογνωσία και γνώση του κόσμου. Παιδεία και Πολιτισμός.

Τελικά η κατανόηση του σύμπαντος μας αφορά όλους;

Μπαμπινιώτης; «Οι θετικοί επιστήμονες πρέπει να συναντώνται με τους κοινωνικούς. Και πρέπει να συναντώνται στο μέσο της σκάλας. Ούτε οι μεν να κατέβουν πολύ ούτε οι δε να ανέβουν πολύ».

Νανόπουλος: «Είναι μεγάλο ευτύχημα για όλη τη «Μεγάλη Εικόνα» ότι τα πειραματικά-παρατηρησιακά δεδομένα, δείχνουν ότι η ολική ενέργεια του σύμπαντος είναι μηδέν. Τελικά είμαστε μια ΑΝΑΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΤΙΠΟΤΑ».

 

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΓΝΩΡΙΖΕ ΠΟΛΛΑ

ΚΑΤΡΙΝ ΝΤΑΒΙΝΤ

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ

Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ

«Θάνατος στη Φιλοσοφία! Φωτιά να γίνει αυτό το βιβλίο, που το υπαγόρευσε η αλαζονεία. Κι εσύ Πίκο ντέλα Μιράντολα, που φόρεσες τη λεοντή του φίλου, ρίξε μια ματιά μέσα από τη βαριά συννεφιά του Καθαρτηρίου, όπου κατοικοεδρεύεις με τους δασκάλους και  τις πόρνες σου. Ο Τζιρόλαμο Σαβαναρόλα ρίχνει πίσω, με μια επιδεικτική κίνηση την κουκούλα του μανδύα του. Κάτω από το φωτοστέφανο των καστανών, κατσαρών μαλλιών του, η ιερατική κουρά αποκαλύπτει τις ατέλειες του κρανίου του».

Ο Τζιοβάννι Πίκο ντελα Μιράντολα, Ιταλός Ανθρωπιστής και Φιλόσοφος ονομαστός για την πολυμάθεια και γλωσσομάθειά του κατάφερε σε ηλικία μόλις 10 ετών να συνδιαλέγεται με τους ονομαστούς ρήτορες και ποιητές της εποχής του. Μπολόνια, Φεράρα, Πάδουα και Παρίσι ήταν τα πανεπιστήμια που παρείχαν την πνευματική τους στέγη σε αυτό το ατίθασο και πρωτοποριακό πνεύμα. Εξέφρασε πάθος αλλά και ιδιαίτερη κλίση στη μυστικιστική ιουδαϊκή θεολογία την Καμπάλα. Όταν επέστρεψε από τη Γαλλία στη Ρώμη το 1486, κατήρτισε 900 θέσεις για διάφορα ζητήματα που ανάγονται σε όλους τους κλάδους του επιστητού (de omni re scibili) και δεν δίστασε να καλέσει σε συζήτηση σοφούς απ΄ όλο τον τότε γνωστό κόσμο. Η Παπική Αυλή όμως, είχε άλλες απόψεις και άλλα σχέδια. Ματαίωσε οριστικά το τολμηρό και φιλόδοξο σχέδιο του νεαρού Πίκο ντελα Μιράντολα και με Παπική Εγκύκλιο, 13 από τις 900 θέσεις του χαρακτηρίσθηκαν αιρετικές ενώ στο συγγραφέα επιβλήθηκε η ποινή του Αναθέματος.

Ο Τζιρόλαμο Σαβοναρόλα, Δομινικανός μοναχός ήρθε στη Φλωρεντία ως ιεροκήρυκας το 1482. Η βαθιά γνώση της Αγίας Γραφής  και των συγγραμμάτων των Πατέρων της Εκκλησίας, αλλά και ο αυστηρός βίος και η συναρπάζουσα Χρυσοστόμεια ευγλωττία του καθήλωνε τους κατοίκους της Φλωρεντίας. Η χριστιανική κοινωνία της Φλωρεντίας είχε την όψη των Χριστιανικών κοινωνιών των πρώτων Αποστολικών χρόνων. Στα κηρύγματά του ο μοναχός καταδίκαζε τα βιβλία με ανήθικο περιεχόμενο και αισχρές εικόνες, κάτι που ενθουσίαζε τα πλήθη, τόσο ώστε να μην διστάζουν να καίνε τα βιβλία στην πλατεία. Ο Σαβοναρόλα κήρυξε αμείλικτο πόλεμο κατά της διαφθοράς της Πολιτείας και της Εκκλησίας, επιχειρώντας να ιδρύσει στη Φλωρεντία μια Θεοκρατική Δημοκρατία.

Στο μυθιστόρημα της Κατρίν Νταβίντ «Ο άνθρωπος που γνώριζε πολλά» η πλοκή ακολουθεί την ιστορία –με γνώμονα το μέτρο- με γραφή έντεχνη και απολύτως μυθιστορηματική κρατώντας την ανάσα του αναγνώστη κομμένη ως το τέλος. Η συγγραφέας μολονότι εμφιλοχωρεί σε ιστορικά, φιλοσοφικά και θεολογικά μονοπάτια ξετυλίγει με σαγήνη το μίτο της ιστορικής περιόδου που έμελλε να αποτελέσει το προανάκρουσμα της Αρχής των μεγάλων Επαναστάσεων.

Ο προστατευόμενος του Λορέντσου του Μεγαλοπρεπούς, Πίκο ντελα Μιράντολα, πείθει το  Μαικήνα του να καλέσει το μοναχό Σαβοναρόλα στη Φλωρεντία, η οποία βρίσκεται σε σοβαρό κίνδυνο καθώς ο Γάλλος Βασιλιάς Κάρολος Η’ επιχειρεί την άνευ όρων παράδοσή της.

Ο Άνθρωπος που γνώριζε πολλά θα ορθώσει το πνευματικό του ανάστημα ευρισκόμενος αντιμέτωπος με τους πύρινους λόγους του Δομινικανού Μοναχού.

«Πρόσεχε Τζιρόλαμο η πυρά που προετοιμάζεις μπορεί να σε κάψει! Τραβάς πάνω σου το ουράνιο πυρ!. Ο Σαβοναρόλα χαμογέλασε γεμάτος ικανοποίηση. Έχεις την εντύπωση ότι δεν το ξέρω; Ναι, τραβάω πάνω μου πυρ εξ’ ουρανού, μάλιστα προσφέρω τον εαυτό μου ολοκαύτωμα στο μεγάλο έργο του εξαγνισμού που μου υπαγόρευσε ο Μεγαλοδύναμος!».

 

999 Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΦΥΛΑΚΑΣ

ΚΑΡΛΟ Α. ΜΑΡΤΙΛΙ

Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ

«Κατά μήκος της αρχαίας Κασσίας οδού, μια μεγάλη ομάδα από ένοπλους άντρες προχωρούσε ιππεύοντας γρήγορα. Το τρίχωμα των αλόγων γυάλιζε απ’ τον ιδρώτα κι έλαμπε παράξενα στο φως των σιδερένιων πυρσών που κρατούσαν στα χέρια τους οι καβαλάρηδες. Εκείνη τη νύχτα της νέας σελήνης, όποιος τους συναντούσε στο δρόμο του θα τους περνούσε για λεγεώνα δαιμόνων που είχαν έρθει να κάψουν τις αρχαίες εκκλησίες, οι οποίες εδώ και αιώνες πρόσφεραν προστασία στους στρατοκόπους».

Θέλοντας να δώσω μια συνέχεια στην ιστορική και κατά πώς φαίνεται ενδιαφέρουσα προσωπικότητα του Τζοβάνι Πίκο ντελα Μιράντολα, παρουσιάζω άλλο ένα βιβλίο που εκδόθηκε από τον ΚΕΔΡΟ γραμμένο από τον Κάρλο Α. Μαρτίλι, του οποίου το μυθιστόρημα φαντασίας «Θούλη, Η Αυτοκρατορία των Πάγων» εκδόθηκε το 2008 από τον Εκδοτικό Οίκο Mondadori.

«999 Ο τελευταίος Φύλακας». Θεωρείται η πιο φιλόδοξη δουλειά του Μαρτίλι καθώς είναι το αποτέλεσμα πολλών ετών μελέτης γύρω από τη ζωή και το πνευματικό έργο του Ουμανιστή φιλοσόφου Μιράντολα. Ο συγγραφέας επιχειρεί μια καθ’ όλα επιτυχημένη αναγωγή στην περίοδο του 2^ου παγκοσμίου πολέμου -στη σκοτεινή περίοδο της φασιστική Ιταλίας της δεκαετίας του ’30- αλλά και αγγίζει το σήμερα φτάνοντας ως το Σεπτέμβρη του 2009.

Ένας φάκελος που περιέχει ένα γράμμα και δύο χειρόγραφα –ένα της αναγεννησιακής περιόδου κι ένα σύγχρονο- περιδιαβαίνουν το χρόνο φυλάσσοντας καλά τα μεγάλα μυστικά από τα περίεργα και αδηφάγα μάτια. Ο ντε Μόλα μαθαίνει ότι η οικογένεια του τάχθηκε από γενιά σε γενιά, από γιο σε πατέρα και τανάπαλι να διαφυλάξει ένα μυστικό που δεν θα έπρεπε να δει ποτέ το φως της δημοσιότητας καθώς η αποκάλυψή του θα σήμαινε εκ θεμελίων ανατροπές.

Οι εσωτεριστικές και αιρετικές θέσεις του Τζοβάνι Πίο ντελα Μιράντολα όπως χαρακτηρίστηκαν από την επίσημη Εκκλησία του Βατικανού αλλά και οι απόψεις του που αφορούν στην προέλευση των τριών μονοθεϊστικών θρησκειών της Χριστιανικής, της Εβραϊκής και της Ισλαμικής, θα ήταν προτιμητέο να παραμείνουν ως αντίγραφα σε καλά φυλαγμένες θυρίδες ελβετικών τραπεζών, ή στην καλύτερη περίπτωση σε βιβλιοθήκες Πανεπιστημίων ή και του Βατικανού.

Η αλήθεια μπορεί -όπως συνηθίζουμε να λέμε- να αποκαλύπτεται πάντα και ΠΑΝΤΑ να βρίσκει το δρόμο της προς το Φως. Υπάρχουν όμως ΑΛΗΘΕΙΕΣ που διαφυλάσσονται καλύτερα στη ΛΗΘΗ και στην απόλυτη ΜΟΝΑΞΙΑ τους.

ΟΙ ΒΟΡΓΙΕΣ ΣΤΗ ΡΩΜΗ

DALIZE – APOLLINAIRE

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ

Eκδόσεις ΕΝΑΛΙΟΣ

«Ο κόσμος αναστατώθηκε εκείνη τη νύχτα. Μιλούσαν για τους Βοργίες, για τα σκάνδαλά τους, κι έλεγαν χοντρά αστεία. Τους πήραν όλους με τη σειρά, αρχίζοντας από την Τζούλια Φαρνέζε και τη μητέρα της, τον πάπα, τη Βανότσα, τον Καίσαρο Βοργία και τη δύστυχη Λουκρητία. Για όλους αυτούς είχαν κάτι άσχημο να πουν…».

Η ιστορία έχει να αναδείξει πολλές «ΣΚΟΤΕΙΝΕΣ» –ψυχιατρικά τις αποκαλούμε άρρωστες– προσωπικότητες που προκάλεσαν μίση, πάθη και που έγειραν το λαϊκό αίσθημα και τη λαϊκή ετυμηγορία. Ίσως ποτέ όμως στην Ιστορία δεν έχει καταγραφεί άλλη φορά η περίπτωση μιας Οικογένειας ή για την ακρίβεια μιας Δυναστείας τόσο μα τόσο μισητής και τόσο αποτρόπαιης.

Οι Βοργίες αντιπροσωπεύουν αυτό ακριβώς το δείγμα. Η Ισπανικής καταγωγής Δυναστεία των Βοργία κατηγορήθηκε -και όχι άδικα- για στυγερά και διεστραμμένα εγκλήματα, για διαφθορά, για κατάλυση Ηγεμονιών και ανατροπή Ηγεμόνων. Δεν δίστασε να χρησιμοποιήσει την Παπική εξουσία ως όπλο για σκοπούς ιδιοτελείς. Η cantarella, ήταν το δηλητήριο της οικογένειας Βοργία και μέσο επίτευξης αυτών των σκοπών.

Ο Γκιγιώμ Απολιναίρ -εις εκ των σημαντικότερων Γάλλων ποιητών του 20ου αιώνα-, γνωστός στα ελληνικά γράμματα με τα ποιήματά του αλλά και το θεατρικό του έργο «Οι μαστοί του Τειρεσία» συνέγραψε το παρόν πόνημα με τον Ρενέ Νταλίζ έχοντας στα χέρια του ένα χειρόγραφο που όπως ο ίδιος καταγράφει, η χήρα ενός διάσημου ιστορικού της εποχής, τους το εμπιστεύτηκε, προκειμένου να εκδοθεί το βιβλίο με την προϋπόθεση ότι δεν θα αναφέρονταν ποτέ το όνομα του συγγραφέα.

Βρισκόμαστε τα τέλη του 15ου αιώνα. Η Ιταλία είναι ένα μωσαϊκό πολλών και ανεξάρτητων κρατών όπως η Βενετία, η Φλωρεντία, το Μιλάνο. Η πρόοδος σε επιστημονικό, σε καλλιτεχνικό και σε τεχνολογικό τομέα κυριαρχεί στα κράτη αυτά. Πλούσιοι φεουδάρχες που συνδέονταν μεταξύ τους με δεσμούς αίματος κυβερνούν άλλοτε δίκαια και άλλοτε καταστρατηγώντας τα ορθά και τα δίκαια. Οι φιλοδοξίες και το μένος έναντι αυτών της Δυναστείας των Βοργία θα συμβάλλουν στην κατάλυση κάθε μορφή εξουσίας.

Όλα ξεκίνησαν όταν ένα πρωινό του Αυγούστου του 1492, στην πλατεία του Αγίου Πέτρου άνοιξε ένα παράθυρο και μια φωνή βροντοφώναξε «Ηabemus Pontificem» «Έχουμε Ποντίφικα». Ο Καρδινάλιος Ροντρίγκο Βοργίας εξελέγη Πάπας με το εκκλησιαστικό όνομα Αλέξανδρος ΣΤ΄ (επιλέγοντας το όνομα αυτό προς τιμή του Μεγάλου Αλεξάνδρου). Ήταν ο 4ος Πάπας από τον οίκο των Βοργία. Μια νέα σελίδα της ιστορίας θα γυρίσει από εκείνη την ημέρα. Ο Καίσαρας Βοργίας ένα από τα 4 νόθα παιδιά του Πάπα, από την άνομη σχέση του με την παντρεμένη ερωμένη του Βανότσα Κατανέι, τυφλωμένος από τη ζήλεια και την παράκρουση για το μεγαλύτερο και πιο αγαπημένο γιό του Πάπα Φραντζέσκο ή Τζοφρέ -όπως τον αποκαλούσε χαϊδευτικά- τον σκοτώνει προκειμένου να κερδίσει τα πρωτοτόκια. Διατάζει ώστε η σωρός του αδελφού του να ριχτεί στα κρύα νερά του Τίβερη μέχρι που ανακαλύπτεται το πτώμα και οι υποψίες πέφτουν όλες επάνω του. Στο μεταξύ, τυφλωμένος από τον έρωτα για την πανέμορφη και αθώα Λουκρητία Βοργία (την αδελφή του) δεν θα διστάσει να την κατακτήσει με τη βία αδιαφορώντας για την αιμομικτική του πράξη και μέσα στο πάθος και στη μανία της εξουσίας δολοφονεί το σύζυγό της Τζιοβάνι Σφόρτσα –ναι καλά καταλάβατε της γνωστής οικογενείας– αμαυρώνοντας τη φήμη της πιο ξακουστής και ωραιότερης κόρης που γνώρισε ποτέ η Ρώμη.

ΛΟΥΚΡΗΤΙΑ ΒΟΡΓΙΑ

ΖΕΝΕΒΙΕΒ ΣΩΒΕΛ

Εκδόσεις Περίπλους

«Θησαυρέ της καρδιάς μου, μου έλεγε αγκαλιάζοντάς με, θέλω ό,τι καλύτερο για σένα.

Καθώς η μεγαλύτερή μου επιθυμία ήταν να τον ευχαριστήσω, υπέκυπτα στη θέλησή του χωρίς να μου περνάει από το μυαλό ότι μέσα στο κεφάλι του τα δικά του συμφέροντα είχαν πάντα το προβάδισμα απέναντι στα δικά μου. Ήμουν πολύ μικρή και πολύ αφελής για να φανταστώ οποιαδήποτε προδοσία. Η αγάπη και η εμπιστοσύνη μου ήταν απεριόριστες και ρουφούσα τις υποσχέσεις του που έντυναν με μαγεία τη χρυσή ζωή μου».

Τελικά τί απ΄ όλα εκείνα που της προσάπτουν οι μελετητές και οι χρονικογράφοι της εποχής της ήταν η Λουκρητία Βοργία; Ήταν μια δολοπλόκος; Ήταν μια φιλήδονη γυναίκα που για τα ωραία της μάτια σφάδαζαν από τους πόνους οι νεκροί άνδρες της; Συνωμότησε με τον πατέρα της Πάπα Αλεξάνδρου ΣΤ΄ και τον αδελφού της Καίσαρα Βοργία για τις επαίσχυντες πράξεις τους; Ή μήπως ήταν κι αυτή τελικά ένα θύμα που στο βωμό των ανηλεών συμφερόντων μετατράπηκε σε μια σκοτεινή και μυστηριώδη φιγούρα της άθλιας ιστορίας της οικογένειας των Βοργία;

Οι σύγχρονοι χρονικογράφοι της απέδιδαν πλήθος χαρακτηρισμών και κατηγοριών. Νεότεροι ιστοριοδίφες όμως μελετώντας τα πάθη και τις έριδες του πολιτικού και θρησκευτικού πλαισίου της εποχής, την απαλλάσσουν από τους δριμείες χαρακτηρισμούς αποκαθιστώντας την στους οφθαλμούς μας.

Η Λουκρητία Βοργία διέθετε σπάνια ομορφιά και έναν ήπιο χαρακτήρα συνδυασμένα με μια εξαιρετική ευφυΐα που την πλαισίωνε μόρφωση και παιδεία. Αναδείχθηκε σε προστάτιδα των τεχνών και των γραμμάτων και στην αυλή της στη Φεράρα δημιούργησε έναν σπουδαίο κύκλο ανθρώπων των γραμμάτων και των τεχνών.

Η Ζενεβιέβ Σωβέλ συγγραφέας του παρόντος, είναι Γαλλίδα δημοσιογράφος που έχει αφιερώσει ένα μεγάλο τμήμα του έργου της στο πεπρωμένο των «exceptionnelles» γυναικών, δηλαδή εκείνων των γυναικών που πέρασαν και άφησαν σκιές κα που συχνά έπεσαν θύματα παρεξηγήσεων και κατασυκοφάντησης. Η Αυτοκράτειρα Ευγενία, η Βασίλισσα Μaria Leczinska, η Βασίλισσα της Πολωνίας Μaria Casimire και τώρα η κόρη ενός Πάπα η Λουκρητία Βοργία είναι μερικές από τις ηρωίδες τις οποίες η Σωβέλ προσπαθεί να αποκαταστήσει στο ιστορικό γίγνεσθαι. Και τολμώ να πω ότι το καταφέρνει σε μεγάλο βαθμό και διεκπεραιώνει το στόχο της στο ακέραιο καθώς προσωπικά πείσθηκα για τις αγαθές και αγνές προθέσεις της πρωταγωνίστριας μας που τόσο οι πράξεις της παρερμηνεύτηκαν στο βάθος του χρόνου.

«Μέσα στη γαλήνη του κελιού μου, άφησα ελεύθερη τη θλίψη μου. Οι εικόνες της παιδικής μου ηλικίας με κατέκλυσαν με τόση βιαιότητα που πήρα την πένα και τις έριξα στις σελίδες ενός μικρού βιβλίου για να ελευθερωθώ από αυτές. Από τα τέσσερα παιδιά της Μαντόνας Βανότσα, ήμουν η τελευταία και αυτή η αφήγηση ξυπνούσε τις αναμνήσεις. Αναμνήσεις ενός παράνομου έρωτα του οποίου ήμουν καρπός και που με είχε σημαδέψει με την αμαρτία.

Άραγε αγαπήθηκα; Κατάφερα να αγαπήσω;»