skip to Main Content

 

 

Η ΑΙΝΙΓΜΑΤΙΚΗ ΠΥΡΑΜΙΔΑ ΤΩΝ ΚΕΓΧΡΕΩΝ

Δερβενάκια-Φίχτι-Κουτσοπόδι-Κεφαλάρι.

Ό,τι είχα αποφασίσει να λοξοδρομήσω από το δρόμο που οδηγούσε στην Τρίπολη. Ήταν απόγευμα Παρασκευής. Μιας Παρασκευής του 1990, όταν με το λιγοστό φως του χειμωνιάτικου εκείνου απογεύματος  βρέθηκα μπρος σ’ ένα περίεργο, μυστήριο κτίσμα στην κορυφή ενός μικρού λόφου, στα ανατολικά κράσπεδα του χωριού Κεφαλάρι  λίγο μετά τις πηγές του Ερασίνου. Το  πυραμιδοειδές αυτό κτίσμα είναι, κατά κάποιους αρχαιολόγους αρχαιότερο της Ακρόπολης και κατά πολλούς μελετητές αρχαιότερο ίσως κι αυτών των Πυραμίδων της Αιγύπτου.

Το κτίσμα αυτό ήταν η Πυραμίδα της Αργολίδας ή των Κεγχρεών ή του Ελληνικού ή το «Καστράκι» όπως οι ντόπιοι συνηθίζουν να την αποκαλούν. Κοντοστάθηκα γεμάτος δέος, γεμάτος θαυμασμό και σκεφτόμουν πως το Αργολικό έδαφος είναι τόσο σημαντικό που κάθε πέτρα του θα είχε σίγουρα κάποια αρχαιολογική αξία. Τι να πρωτοθυμηθώ; Τις Μυκήνες με τα Κυκλώπεια τείχη, την Πύλη των λεόντων την Επίδαυρο με το τελειότερο σε ακουστική θέατρο στο κόσμο (εικόνα 3), το Ασκληπιείο, το Άργος ή μήπως την Τίρυνθα την τιμημένη πρωτεύουσα πόλη του Ευρυσθέα (τον θυμόμαστε από τους άθλους του Ηρακλή) με τα μεγαλιθικά της τείχη, το Ναύπλιο, το Παλαμήδι, το Μπούρτζι, ή τους τόσους κατακτητές που πέρασαν από εδώ αλλά δεν στέριωσαν, Φράγκοι, Ενετοί, Τούρκοι.

Η Πυραμίδα των Κεγχρεών έστεκε εμπρός μου. Άγνωστη και φθαρμένη αλλά σύμβολο αιωνιότητας, σύμβολο ενός πανάρχαιου πολιτισμού που ήκμασε και που τα απομεινάρια του μαρτυρούν το μεγαλείο και τις δόξες μιας εποχής που δεν έσβησε αλλά ακόμη και σήμερα εξακολουθεί να μας συντροφεύει – εμάς τους Νεοέλληνες –  στο αέναο ταξίδι αυτού του λαού στο χρόνο. Αφού λοιπόν την περιεργάστηκα εξωτερικά πέρασα την πύλη της κι άρχισα να ερευνώ με γοργές ματιές τις πλευρές της, τους χώρους της, τις κυκλώπειες πέτρες απ’ τις οποίες είχε κατασκευαστεί με τόση θαυμαστή ακρίβεια

Ήμουν μαγεμένος. Μαγεμένος, γιατί η μοναξιά είναι ο καλύτερος σύντροφος μιας τέτοιας ξενάγησης, σ’ ένα χώρο όπου για περισσότερο από 2.500 χρόνια είχε ριζώσει αυτή η κατασκευή, όποιος κι αν ήταν ο λόγος ύπαρξής της – τον αγνοούσα τότε, τον υποθέτω σήμερα – σ’ ένα κτίσμα όπου τα αγριόχορτα έκρυβαν μέρος του μεγαλείου του, και πρόσθεταν μια γεύση από φόβο και θάνατο, κάτι από μία άγνωστη σε άλλους λαούς απόλαυση που εμείς οι Έλληνες ονομάζουμε Κάλλος.

Αργότερα, στην Αθήνα, κι αφού εμφάνισα τις φωτογραφίες που σας παραθέτω, συνεπαρμένος άρχισα, να ψάχνω, να αναζητώ – την αποκάλυψη(;) – την λύση των προβληματισμών που μου είχαν δημιουργηθεί από αυτή την επίσκεψη στην Ελληνική Πυραμίδα. Διάβασα, πληροφορήθηκα και με τη σειρά μου σας προσφέρω αυτές τις πληροφορίες που πολλοί πριν από μένα κοπίασαν άοκνα προκειμένου να συσσωρεύσουν.

Η Πυραμίδα του Ελληνικού (όπως απ’ τους αρχαιολόγους συνήθως αποκαλείται), μία απ’ τις δύο που υπάρχουν στην Αργολίδα[i], εικάζεται ότι μπορεί να ήταν ταφικό μνημείο ή οχυρό – μιας και δεσπόζει στην προαναφερθείσα περιοχή, η οποία κατείχε για τους αρχαίους στρατηγική σημασία αφού τόσο ο δρόμος όσο και διάφορα άλλα περάσματα ελέγχονταν από εκεί – και μην ξεχνάμε ότι η πυραμίδα ήταν χτισμένη επάνω στον εμπορικό δρόμο Άργους-Τεγέας, άρα θα μπορούσε να λειτουργεί και ως Βίγλα, ως πορθμείο (ας πούμε κάτι όπως τα σημερινά διόδια).

Βέβαια εδώ πρέπει να αναφέρουμε ότι μέρος της αρχαιολογικής κοινότητας εκφράζει σοβαρές αντιρρήσεις σε ό,τι αφορά την αξία της συγκεκριμένης θέσης όπου είναι κτισμένη η πυραμίδα λέγοντας ότι δεν είχε ούτε ιδιαίτερη στρατηγική σημασία, ούτε δέσποζε σε κάποιο γνωστό αρχαίο δρόμο.

Νεότερες έρευνες που έγιναν κατέληξαν στο συμπέρασμα πως πρόκειται για παρόδιο οχυρό. Οχυρό που όπως προαναφέραμε δέσποζε στον εμπορικό δρόμο Άργους-Τεγέας.

Ο πρώτος που κάνει λόγο γι αυτήν την πυραμίδα είναι ο Παυσανίας στα Κορινθιακά-Λακωνικά του:

[ii] Δεξιά καθώς κανείς πηγαίνει από το Αργος προς την Επιδαυρία υπάρχει οικοδόμημα που μοιάζει πολύ με πυραμίδα και έχει απεικονισμένες ανάγλυφες ασπίδες του σχήματος των αργολικών ασπίδων. Αυτού είχε πολεμήσει ο Προίτος εναντίον του Ακρισίου για την βασιλεία, και λένε πως ο αγώνας έληξε ισόπαλος και γι’ αυτό αργότερα συμφιλιώθηκαν, αφού ούτε ο ένας ούτε ο άλλος μπόρεσε να πετύχει αποφασιστική νίκη. Λένε πως τότε πρώτη φορά συγκρούστηκαν οπλισμένοι με ασπίδες και οι ίδιοι και το στράτευμά τους. Για όσους εκατέρωθεν έπεσαν, επειδή ήταν συμπολίτες και συγγενείς, έγινε σ’ αυτό το μέρος κοινός τάφος.

Η λέξη-κλειδί σ’ αυτές τις φράσεις είναι η λέξη ΠΟΛΥΑΝΔΡΙΑ, που σημαίνει ομαδικοί τάφοι. Έτσι διαπιστώνουμε ότι κατά τον αρχαίο περιηγητή – που η γνώμη του ταιριάζει με αυτήν των συγχρόνων του Αργιών- αυτή η Πυραμίδα ήταν ένας – από τους πολλούς ίσως – ομαδικούς τάφους.

Όμως στα 1901 ο Wiegand μετά από αρχαιολογική έρευνα διατύπωσε στην άποψη ότι δεν θα μπορούσε να ήταν τάφος κι αυτό διότι στην κατασκευή είχε χρησιμοποιηθεί κονίαμα, η χρήση του οποίου τοποθετείται στον 1ο αιώνα π.Χ. και έτσι καταρρίπτεται η γνώμη του αρχαίου περιηγητή.

Στα 1938 ο αρχαιολόγος L. E. Lord διηύθυνε μία σειρά από ανασκαφές που πραγματοποίησε το Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Αμερικής. Η αρχαιολογική σκαπάνη αυτών των αρχαιολογικών ερευνών έφερε μόνο κάποια κεραμικά αγγεία τα οποία σήμερα κοσμούν τις προθήκες των τοπικών μουσείων. Κατά την έκθεση του Lord  οι διαστάσεις της Πυραμίδας των Κεγχρεών έχουν καταμετρηθεί ως εξής:

Δυτική Πλευρά:             14,70 μ.

Βόρεια Πλευρά:              12,58 μ.

Ανατολική Πλευρά:       8,62 μ.

Νότια Πλευρά:                 8,61 μ.

Η πυραμίδα είναι κατασκευασμένη από γκρίζου χρώματος ασβεστόλιθο που συναντάται άφθονος σ’ αυτήν την περιοχή. Η τοιχοδομία της τουλάχιστον στη βόρεια πλευρά της είναι φροντισμένη και πολυγωνική, ενώ στοιχεία των άλλων μας οδηγούν στους κλασικούς χρόνους (σχήμα 2).  Οι τέσσερεις τοίχοι της είναι επικλινείς και διατηρούν την απόκλιση προς τα μέσα, όπως ακριβώς αυτές που συναντούμε στην Αίγυπτο. Ο εσωτερικός τετράγωνος χώρος είναι 7,10 x 7,10 μέτρα. Οι τοίχοι (σχήμα 3) όμως, εάν προεκταθούν προς τα επάνω, θα συναντήσουν την επικλινή εξωτερική επιφάνεια χαμηλότερα από το σημείο όπου θα μπορούσαν να συναντηθούν σ’ ένα κοινό σημείο οι επικλινείς 4 γραμμές των γωνιών της πυραμίδας. Η παρατήρηση αυτή οδήγησε τους αρχαιολόγους στο συμπέρασμα – υπόθεση ότι η πυραμίδα των Κεγχρεών ήταν κόλουρος πυραμίδα (προχωρούσε δηλαδή με επικλινείς τις πλευρές της ως ύψος 3,5 μέτρων κι έπειτα είχε επίπεδη στέγη η εποικοδόμημα με επάλξεις). Αυτό το συμπέρασμα-υπόθεση έρχεται να ευνοήσει το γεγονός ότι στο εσωτερικό της, όπου οι τοίχοι είναι κανονικά κάθετοι υπάρχει διάδρομος μήκους 7,90 μ. ενώ στο τέρμα του βρίσκεται μια εσωτερική είσοδος πλάτους 0,80 μ., με αποτέλεσμα οι τέσσερεις πλευρές να είναι ανομοιομεγέθεις και έτσι να μην αποτελούν τέλεια πυραμίδα.

Όλο το κτίσμα πρέπει να αναφέρουμε επίσης ότι υψώνεται επάνω σε τετράγωνη κρηπίδα – επί πέντε σειρές – ακολουθώντας το βασικό κανόνα για κάθε πυραμίδα. Η νότια πλευρά της είναι θεμελιωμένη επάνω σε αυτοφυείς βράχους. Στην ανατολική πλευρά της υπήρχε στρογγυλός βόθρος διαμέτρου 0,90 μ. και βάθους 0,50 μ. Ο βόθρος ήταν καλυμμένος από ένα μέρος του τοίχου της πυραμίδας, γεγονός που μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ήταν προγενέστερος αυτής. Η νοτιοανατολική της γωνιά κόβεται εξαιτίας της εισόδου ,  η οποία έχει πλάτος 1,35 μ., όπου στο άνω μέρος της (υπέρθυρο) δηλαδή δύο πέτρες που συγκλίνουν σαν λάμδα (Λ) κεφάλαιο, σχηματίζουν δηλαδή οξυκόρυφο τόξο. Στο βόρειο τοίχο υπάρχουν τέσσερις τομές που θα πρέπει να αποτελούσαν θέσεις για δοκούς στήριξης ενός πατώματος ή στέγης, κάτι που μάλλον θα μείνει αδιερεύνητο και μόνο με υποθέσεις μπορούμε να μιλάμε.

Σε ό,τι αφορά στη χρήση της έχουν ειπωθεί πολλά. Τόσο ο Παυσανίας όσο και νεότεροι ερευνητές όπως ο Ρος και ο Κλαρκ τη θεωρούν ταφικό μνημείο. Οι Ντόναλντ και Κέρτιους συμφωνούν με την άποψη ότι η πυραμίδα ήταν ένα φρυκτώριο -σημείο δηλαδή αναμετάδοσης μηνυμάτων με φωτεινά, διά πυρός, σήματα – άποψη που και ο μέγας Έλληνας αρχαιολόγος Τσούντας είχε ενστερνιστεί.

Με τα μέχρι τώρα ευρήματα οι αρχαιολόγοι καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η πυραμίδα χρησιμοποιήθηκε κατά το παρελθόν σε διαφορετικές εποχές, κάτι που μαρτυρούν οι ανακαινίσεις που δέχτηκε, αλλά και τα ποικίλα ευρήματα.

Για τη χρονολόγηση της εφαρμόστηκε μία σύγχρονη αρχαιομετρική μέθοδος, αυτή της φωταύγειας[iii], που όμως εξαιτίας του γεγονότος ότι θεωρείται μη τελειοποιημένη με κάθε επιφύλαξη οι επιστήμονες δεν αποδέχονται τη χρονολόγηση που έδειξε (2100-610 π.Χ). Η χρονολογία που γίνεται  δεκτή ως η πλέον εναρμονισμένη με τα ευρήματα και τη γενικότερη Ελλαδική ιστορική μελέτη, είναι αυτή του 5ου ή 4ου αιώνα π.Χ.

Απ’ όλα αυτά τα επιστημονικά στοιχεία δυστυχώς δεν μπορούν με ασφαλή τρόπο να συνάγουμε απαντήσεις στο ουσιαστικό ερώτημα γιατί τόσο το κτίσμα των Κεγχρεών αλλά και του Λυγουριού έχουν σχήμα πυραμίδας, φαινόμενο μοναδικό για τα ελληνικά δεδομένα. Γιατί να έχουν αυτό το σχήμα (;) αφού τόσο κατά το L. E. Lord οι πυραμίδες δεν θα μπορούσαν να είναι ταφικά μνημεία μιας και οι πόρτες τους άνοιγαν από μέσα. Δεν μπορούσαν να είναι φρυκτωρία διότι η μεν πυραμίδα στο Λυγουριό δεν είχε την πρέπουσα θέα, ενώ αυτή των Κεγχρεών θέση περιορισμένη. Πιο λογική κατά το Lord είναι η άποψη ότι πρέπει να ήταν μικρό οχυρό ικανό να δεχτεί περιορισμένο αριθμό στρατιωτών οι οποίοι θα ήλεγχαν την ύπαιθρο, ή μιας περιπόλου που εισέπραττε διόδια από ταξιδιώτες (άποψη που και από τον υπογράφοντα υιοθετείται ως η λογικότερη).

Πάντως, όποια κι αν ήταν η χρήση των δύο (;) πυραμίδων κάτι που φαίνεται ότι θα μείνει αινιγματικό για πάντα, εκείνο που έχει μεγάλη σημασία και αξία είναι ότι αυτό το κομμάτι γης – η Πελοπόννησος- αποτελεί σημείο συναντήσεως πολιτισμών και στοιχείων, ικανών να εξάψουν την πιο άγονη φαντασία αλλά και εκείνους όπου τα ενδιαφέροντα τους είναι περιορισμένα ή μετρημένα, ενώ γι αυτούς που βρίσκονται στην αντίπερα όχθη αποτελεί έναν παράδεισο (βλ. αρχαιογνώστες), αλλά και για μας, όπου οι γνώσεις μας περιορίζονται στα πλαίσια του απλού εραστή και μελετητή της Ελληνικής ιστορίας.

Εύχομαι όμως το Ελληνικό κράτος, όπως όλα τα Ευρωπαϊκά που σέβονται την ιστορία τους (βλ. Ιταλία, Γαλλία, Αγγλία κλπ.), κάποια μέρα – ελπίζω σύντομα – να ενδιαφερθεί, αναβαθμίζοντας σε όποιο επίπεδο μπορέσει αυτό το κομμάτι της γης ,αλλά και της Παγκόσμιας Ιστορίας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 

1. ΠΑΥΣΑΝΙΟΥ  ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΙΣ (ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΑ-ΛΑΚΩΝΙΚΑ)

2. Οι πυραμίδες της Αργολίδας και πραγματική σημασία τους Αδ. Σαμψών.-Αρχαιολογία και Τέχνες.

3. Οι πυραμίδες της Αργολίδας Χρ. Λάζου,- Ανεξήγητο, Νο 33, Μάιος 1987

4. Οι πυραμίδες στην Ελλάδα Κατσιαδράκη.-Δαυλός 156, 1994


 

 

 

This Post Has 0 Comments

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.

Back To Top